Η Αγία Μαύρα και ο Άγιος Τιμόθεος
τοιχογραφία 15ου αι., Κύπρος.
Ένα χιλιόμετρο βορειοανατολικά της Λευκάδας δεσπόζει επιβλητικά το κάστρο της Αγίας Μαύρας. Η στρατηγικής σημασίας θέση που επέτρεπε τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων της Αδριατικής και της εισόδου στον Αμβρακικό κόλπο, καθώς και της διά ξηράς επικοινωνίας του νησιού με την ηπειρωτική Ελλάδα. Το εντυπωσιακό οχυρωματικό σύνολο, έκτασης περίπου 50.000 τ.μ., έχει δεχθεί αλλεπάλληλες επεμβάσεις, από τους μεσαιωνικούς χρόνους μέχρι τη νεότερη εποχή, ενσωματώνοντας στον πυρήνα του διαφορετικές τάσεις της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.
Ο Δίαυλος, η Αμμόγλωσσα, η Γύρα και το κάστρο της Αγίας Μαύρας από ψηλά.
Στο βάθος η πόλη της Λευκάδας.
Το κάστρο ιδρύεται στις αρχές του 14ου αι. από τους Φράγκους, ενώ η μορφή που διατηρεί μέχρι και τις μέρες μας, είναι κυρίως αποτέλεσμα των επεμβάσεων, που δέχθηκε στην Οθωμανική και στην Ενετική περίοδο. Ακολουθεί ακανόνιστη επταγωνική κάτοψη και διαθέτει οκτώ συνολικά προμαχώνες κυκλικού, ημικυκλικού και τραπεζοειδούς σχήματος. Ο οχυρωματικός περίβολος έχει συνολικό μήκος 900μ. και είναι κτισμένος από ντόπιο ασβεστόλιθο. Το ύψος του κυμαίνεται από 4 έως και 12 μ., και το πάχος παρουσιάζει μεγάλη διαβάθμιση από 1,80 έως και 20μ. Το εσωτερικό του κάστρου διαρθρώνεται σε δύο ανισοϋψείς στάθμες. Εξωτερικά προστατεύεται από ένυδρη τάφρο (εν μέρει καταχωμένη σήμερα) και προτειχίσματα, που απωθούσαν τους εχθρούς, ενώ η πρόσβαση στις δύο κύριες πύλες, την ανατολική και τη δυτική, γινόταν με ξύλινες γέφυρες, οι οποίες επί Αγγλοκρατίας αντικαταστάθηκαν με λιθόκτιστες.
